برای کسانی که دغدغهٔ به تصویر کشیدن موقعیتهای اخلاقی را در سینما دارند، «جدایی نادر از سیمین» یک نقطه عطف به حساب میآید. من دقیقاً نمیدانم که اصغر فرهادی تا چه اندازهای با مباحث نظری اخلاق، آشنایی دارد، اما شیوهٔ روایت او در این فیلم و استفادهٔ حساب شدهاش از نماها بستر بسیار پرمایهای را برای مطرح کردن یکی از مهمترین مباحث اخلاق فراهم ساخته است. اختلاف نظر فیلسوفان اخلاق در به دستدادن معیاری برای داوری اخلاقی، شاید مهمترین منشأ شکلگیری نظریات اخلاقی بوده است و در این میان، شهودگرایان در شمار پرطرفدارترین نظریهپردازان معاصرند.
شهود اخلاقی به سادهترین بیان، دیدگاهی است که داوریهای اخلاقی ما را با تکیه بر معیار دریافت بدون واسطه آدمی، میسر میسازد. در میان شهودگرایان نیز برخی معتقدند که ما تنها برای اتخاذ اصول اخلاقی میتوانیم به شهود تمسک کنیم و گروهی دیگر با بیان اینکه اصول اخلاقی استثناپذیرند و این استثناها، اغلب، موجب تخصیص اکثر میشود، بر موقعیتهای خاص و جزئی اخلاقی تکیه میکنند. به باور این گروه دوم، تنها در موقعیتهای جزئی روزمره است که میتوانیم با شهود اخلاقی، تعارضها را حل کنیم و درباره اخلاقی یا غیراخلاقی بودن یک عمل تصمیم بگیریم. ادامه…