فیروزه

۱
واقعیت آن است که هر دین و فرقه‌ای برای خود حیاط‌ خلوتی دارد که تلاش می‌کند آن حیاط‌ خلوت دست‌نخورده و رازآلود باقی بماند. تلاش می‌کند برخی گزاره‌ها و رازهایش نامکشوف بمانند، حتی اگر توان کشفش باشد. اصولاً این خصلت بشر است که همان اندازه به دنبال کشف رازها و پرده برانداختن از ناگفته‌ها و مکتوم‌مانده‌ها است در همان حال عاشق پنهان‌کاری‌های راز‌ساز و اسرار مگو است. این که برخی می‌دانند هر سال در فلان شب، کسی می‌آید و بر سر قبر فلان نویسندهٔ مشهور انگلیسی‌زبان گل می‌گذارد ولی کسی تلاش نمی‌کند او را بازشناسد و همه در توافقی نانوشته دوست دارند او هر سال بیاید و این کار را بکند، بی‌آن‌که بدانند کیست، یکی از نشانه‌های این حس جمعی است. با این حال در زمانه‌ای که فناوری و رسانه همه چیز را بصری کرده و روزبه‌روز زاویهٔ زندگی شخصی تنگ‌تر و تنگ‌تر می‌شود، در روزگاری که مردم عادت دارند ابزارهای شنود را همچون نقل و نبات بخرند، روزگاری که تصویرکردن و دیدن صحنه‌های دلخراش مرگ آدمیان، شده موضوع بلوتوث‌بازی ملت، در روزگاری که آگهی روزنامه‌ها پر شده از خرید و فروش ابزارهای گنج‌یابی ـ و مگرگنج‌یابی چیزی جز بیرون کشیدن راز گذشتگان است ـ در روزگاری که مدیران به جای اندیشیدن در وضع تدبر و مدیریت خود و اوضاع کارمندانشان، رازهای موفقیت را در نصب دوربین‌های مداربسته می‌دانند، خلاصه در روزگار MTV، اُسکار و آواتار و کانال‌های ریز و درشت ماهواره‌ای، دیگر ذهن‌ها آنچنان آلوده شده‌اند که سخن گفتن از نمایش یا عدم نمایش چهرهٔ یک فرد که سبقه‌ای تاریخی دارد و در میان چند ده میلیون نفر از معتقدان به یک مکتب فکری، ارزش و جایگاهی رشک‌برانگیز پیدا کرده است، به نظر کمی خنده‌دار می‌آید ولی… واقعیت آن است که همین چند ده میلیون نفر در توافقی نانوشته با یکدیگر به این نتیجه رسیده‌اند که بهتر است این نمایش انجام نشود…شاید چون چهرهٔ آن افراد را در قوارهٔ هیچ بنی‌بشری نمی‌بینند گرچه دربارهٔ پیامبرش ـ و نه یکی از نوه‌های ناتنی‌اش یعنی عباس بن علی(ع) ـ گفته شده باشد «ای پیامبر! بگو تو هم بشری هستی مانند دیگر آدمیان!»…شاید چون می‌خواهند این راز عالم‌گیر! را از گزند دنیای تصویر مصون نگاه دارند، شاید می‌خواهند وقتی در تفکرشان و در حزن و روضه‌هایشان به رشادت‌های عباس‌بن‌علی فکر می‌کنند، مدام چهرهٔ این و آن بازیگر در ذهنشان نقش نبندد…شاید نمی‌خواهند باور کنند آن‌ که به او این همه سال دل بسته بودند، یکی است شبیه من و تو و نه آن گونه که تحریف کرده‌اند..شاید می‌ترسند سخنان شهید مطهری را باور کنند که عاشورا تهِ تهش یک نصفه‌روز بود، گرچه قرن‌ها است روزها و شب‌ها و سرزمین‌های ما را مال خود کرده است و تو گویی صدای چکاچک شمشیرهایش تمامی ندارد…اگر سینما و تلویزیون مدعی است مال مردم است، شاید اکنون باید ادعای خود را ثابت کند و در برابر مردمی که نمی‌خواهند چهرهٔ پیشوای خود را ببینند، سر تعظیم فرو بیاورد. شاید این آخرین جبههٔ مقامت بشر در برابر رسانه‌ها است که می‌خواهند همه چیز را تصویر کنند و سرمایه (مانند آن کارخانهٔ سرمایه‌داری که چهرهٔ «چه گوارا» را بر پیراهن‌ها نقش می‌زند برای درآمد بیشتر!)…تو گویی هر چیز عیان است، قابل قبول و حقیقت است (مکتب فلسفی رسانه‌ایسم). به هر حال عاشورا برای شیعه ـ تنها مکتب انقلابی و پویای دین اسلام ـ رازی است که حتی وقتی دربارهٔ فجایع روز دهم روضه می‌خوانند، از فاش‌گویی می‌پرهیزند و هماره از صاحب‌عزایش اجازه می‌خواهند. و این از مکتبی که بزرگ و زعیمش صدها سال است در غیبتی رازآمیز به سر می‌برد، عجیب نیست. به هر حال از یاد نبریم وقتی این روزها چهرهٔ برخی بازیگران زن و مرد را، اینجا و آنجا دور از قاب سینما و تلویزیون، در هیبتی متفاوت از تعریف رسانه‌ای‌شان می‌بینیم ـ‌گیسوپریشان و سرخاب‌سفیداب‌زده‌ـ باید حق بدهیم به اهل دین که نگران تجلی خارجی عباس‌بن‌علی‌شان باشند. شاید گمان دارند آن کس که در جایگاه سقای تشنه‌لب بازی می‌کند، بعدها لبی تر می‌کند به …(دور از جان آقای کاوه فتوحی البته)…به هر حال بد نیست همچنان که در «الرسالة» مرحوم مصطفی عقاد، علی‌(ع) و محمد‌(ص) تصویر نشدند، اینجا هم این گونه شود. چرا که این نزاع بی‌ثمر و کم‌فایده است و ارزش جنگیدن ندارد. ادامه…