فیروزه

 
 

قهرمان هزار چهره

مبنای نظری کتاب ساختار اسطوره‌ای در فیلم‌نامه، کتاب قهرمان هزار چهره نوشته‌ی اسطوره‌شناس معروف جوزف کمبل است. نویسنده‌ی کتاب ساختار اسطوره در فیلم‌نامه آقای کریستوفر وگلر در ابتدا تحلیل‌گر داستان در استودیوهای فیلم‌سازی هالیوود بود و در زمانی که در مدرسه‌ی سینمایی بو.اس.سی مشغول به تدریس بوده با آثار جوزف کمبل (قهرمان هزار چهره) آشنا می‌شود و در پی همین آشنایی‌اش با اندیشه-های کمبل به تجربه‌ای متحول کننده دست می‌یابد. وگلر تجربیاتش را در جزوه‌ای به نام «راهنمای به کارگیری قهرمان هزار چهره» جمع‌آوری می‌کند و آن را به دوستان همکار خودش و چند نفر از مدیران شرکت والت دیزنی نشان می‌دهد. پس از تدریس جزوه‌ی راهنما در کلاس تحلیل داستان دانشگاه یو.اس.ال از واحد فیلم‌نامه‌نویسی استودیوهای مختلف هالیوود خواهان نسخه‌ای از جزوه راهنما شدند. پس از این وگلر به نوشتن کتاب ساختار اسطوره در فیلم‌نامه پرداخت.

هدف وگلر از این کتاب شناخت عناصر داستان اسطوره‌ای است. خواندن این کتاب به سوالاتی از این قبیل جواب می‌دهد:

خواستگاه داستان ها کجاست؟ مفهوم آن‌ها چیست؟ چرا به آن‌ها نیازمندیم؟

مهم‌ترین سوالی که در این کتاب به آن پاسخ داده می‌شود این سوال است که داستان‌نویسان داستان را چگونه تنظیم می‌کنند که مفهومی در بر داشته باشد؟ رمز این تجارت کهن چیست؟ قواعد و اصول تنظیم داستان خوب کدام است؟

وگلر با این اندیشه که تمام داستان‌ها حاوی عناصر ساختاری مشترک‌اند که سر و کله‌ی آن‌ها به نحوی جهان‌شمول در اسطوره‌ها، قصه‌ی پریان، رویاها و فیلم‌ها پیدا می‌شود، کتابش را آغاز می‌کند. به اعتقاد او در همه‌ی داستان‌های ماجراجویانه و اسطوره‌ها یک سری عناصر مشترک وجود دارد که طراحی داستان را هدایت می‌کنند. وگلر در این کتاب این عناصر را به ما می‌شناساند.

در این کتاب ابتدا مقدمه‌ای طرح می‌شود و بعد از آن ۴ دفتر در پی می‌آید.

نویسنده در مقدمه طرحی کلی از کتاب خود را ارائه می‌دهد و انگیزه و عاملی که باعث نوشته شدن این کتاب شده را ذکر می‌کند.

دفتر اول خود ۲ فصل دارد، در فصل اول جزوه‌ی اولیه‌ی کتاب آمده است و در فصل دوم مروری سریع بر جغرافیای سفر قهرمان دارد. در دفتر دوم مراحل سفر قهرمان داستان که دوازده مرحله‌اند ذکر می‌شود و در انتهای دفتر دوم برای تحقیق و تفحص بیش‌تر درباره‌ی سفر قهرمان برای خواننده سؤال‌هایی مطرح می‌شود‌.

در مؤخره که دفتر سوم است سفر نویسنده و در دفتر چهارم هم پیوست‌ها و یادداشت‌ها آمده است.

در کتاب «ساختار اسطوره‌ای در فیلم‌نامه» خواننده با دو سفر همراه می‌شود؛ یکی سفر قهرمان داستان و دیگری سفر نویسنده‌ی داستان است. به اعتقاد وگلر، کمبل به الگوهای رضایت‌بخش و جهان‌شمولی دست یافته بود که باعث می‌شدند تماشاگران به خاطر آن عناصر مدام به تماشای فیلم‌هایی با مضمون تکراری و نزدیک به هم مثل جنگ ستارگان و برخورد نزدیک از نوع سوم بروند.

وگلر می‌گوید: سفر قهرمان داستان می‌تواند تکنیک داستانی مفید و هیجان‌انگیزی باشد تا فیلم‌سازان و مدیران برخی فیلم‌نامه‌ها را از چرخه‌ی تولید خارج کنند. و به این شکل هزینه‌ی داستان‌پردازی برای سینما کاهش یابد.

این کتاب روشی ارائه می‌دهد تا داستان و اسطوره و روان‌شناسی در هم تنیده شوند.

یکی از ایرادهایی که به این نوشتار وارد است، این است که می‌بایست جزوه‌ی راهنما، قبل از فصل طراحی سفر قهرمان قرار می‌گرفت؛ چرا که فلسفه‌ی نوشته شدن این کتاب شرح جزوه‌ی راهنما بوده که به طور موجز به طراحی سفر قهرمان و مراحل سفر قهرمان پرداخته؛ اما در این کتاب، نویسنده، جزوه‌ی راهنما را تحت بخش اول کتاب که همان طراحی سفر باشد آورده است.